En bevindt er zich in het archief van de Sint-Jorisparochie
werk van Edwar Keurvels? Jawel hoor: in de muziekkast is zijn Tantum ergo
te vinden. Het is niet veel, maar toch….
Koorknaap Keurvels
De componist Edward Keurvels (1853-1916),
geboren Hubertus Joannes Eduardus Keurvels, was een leerling van Peter Benoit
(aan de Sint-Joriskerk gelinkt door zijn Drama Christi) en dirigent bij
de Nederlandse Schouwburg (later Bourlaschouwburg, nu Toneelhuis). De schoenmakerszoon
Keurvels groeide op in het Sint-Andrieskwartier, en was koorknaap. Echter niet in
de Sint-Andrieskerk maar in de Sint-Joriskerk!
Niet voor 1925
Een foto uit de tijd dat er voor de
Sint-Joriskerk nog geen eenrichtingsverkeer richting Leien bestond. Vermits de
voorste auto sterk lijkt op een model Mercedes 1925 zal de opname niet vóór dat
jaar zijn gemaakt.
Wommelgemse zwijnshoofden
Het viel een bezoeker, afkomstig uit die
gemeente, op dat het wapen van Wommelgem verwerkt is in het glas-in-loodraam in
het front van de Sint-Joriskerk. In het archief is niet direct te vinden wat de
gedachte daarachter is. Het zou bizar zijn mochten die twee keer drie
zwijnshoofden daar louter ter willekeurige decoratie zijn aangebracht. Indien
iemand daarover meer weet houdt het parochiearchief zich aanbevolen.
Uitvaart voor de gesneuvelde parochianen
Op dinsdag 17 augustus 1915 werd in de
Sint-Joriskerk een Plechtige Uitvaart voor de Gesneuvelde Parochianen
1914-1915 gehouden, om 10 uren Belgische Tijd. De Groote Oorlog was
nog niet gedaan, en er zouden nóg parochianen sneuvelen: later in 1915 nog 1,
in 1916 2, in 1917 1 en in 1918 nog 9….
Communiebank
Deze foto van het hoogaltaar is niet gedateerd,
maar werd vermoedelijk in de vijftiger jaren genomen. Er stond nog een
communiebank. Sint-Joris is hier niet zichtbaar vermits het beeld van Onze
Lieve Vrouw van het Kasteel centraal staat te pronken. De opname is dus
waarschijnlijk in een Mariamaand gemaakt.
EK
Processie door de Kasteelpleinstraat. Er
werd niet genoteerd wanneer en ter gelegenheid waarvan de foto werd getrokken,
maar de opname zou gemaakt kunnen zijn ter gelegenheid van het Eucharistisch Kongres
dat in 1930 in Mechelen plaatsvond. Daarnaar zouden de letters EK in de
stoet kunnen verwijzen. Over de tramsporen zou vanaf 1931 tram 5 passeren. Op
31 december 1956 werd lijn 5 weer opgeheven. Tussen 1957 en 1963 werden de
tramsporen van lijn 5 uitgebroken.
Vreemde opstelling
De overheid versoepelde de maatregelen
die het coronavirus in bedwang moeten houden. Het is weer toegestaan om ter
kerke te gaan, zij het in aangepaste omstandigheden. Vanaf maandag 8 juni 2020
zag de opstelling van de stoelen in de Sint-Joris er daarom vreemd uit.
Hopelijk wordt er snel een vaccin gevonden en zal dit straks een ‘echte’ archiefopname
zijn.
Tegenlicht
Sfeervolle foto uit een Bourlastraat
met tegenlicht en met zicht op de Leopoldplaats. Op de achtergrond de torens
van de Sint-Joriskerk. De opname werd gemaakt in 1920. Victor Desguin was toen
burgemeester van Antwerpen, Léon Delacroix namens de Katholieke Partij premier
van België en Giacomo Giambattista als Benedictus XV paus.
Gelijkenissen
Architect Leo Pieter
Suijs, naar wiens ontwerp de Sint-Joriskerk werd gebouwd, was mans genoeg om
aan te geven dat hij zich danig had laten inspireren door de basiliek van
Sainte-Clotilde in Parijs. De gelijkenis is inderdaad uiterst treffend. Stilistisch
nauw verwant aan de Sint-Joriskerk zijn (behalve de Keulse Dom) voorts
ontegenzeglijk de Cathédrale de Sainte-Marie in Bayonne, de Regensburger Dom en
de dekenale Sint-Petrus-en-Pauluskerk in Oostende.
Bedelbrief uit 1848
De ‘fabriek-raed der parochie’ richtte
zich in 1848 tot ‘de stadgenooten’ met de vraag om medehulp voor de
heropbouwing der aloude Sint-Joriskerk, ‘verkogt door de voormaelige fransche
regering, geduerende de woelingen der omwenteling, den 10 oktober 1798 en het
volgende jaer door de koopers tot den grond toe afgebroken’. Ondertussen weten
we dat die heropbouwing gelukkig van de grond is gekomen.
Zalige Anna
In het parochiearchief bevindt zich ook
een meer dan een eeuw oud aanplakbiljet waarmee indertijd het plechtige feest ter
gelegenheid van de zaligverklaring van Anna van Sint Bartholomeus werd
aangekondigd. Anna was de stichteres van de Carmel van Antwerpen en werd op 6
mei 1917 zalig verklaard door Paus Benedictus XV. Het triduüm waarmee dat
heuglijke feit, in de kerk van de Ongeschoeide Carmelietessen aan Rosier, werd
gevierd werd op zondag 13 juni 1917 geopend met een pontificaal lof met
kardinaal Mercier.
Sint-Joris in beeld
In,
op en bij de Sint-Joriskerk is de beschermheilige door de jaren heen meermaals
monumentaal vormgegeven. Bij dezen een overzichtje. De drakendoder prijkt op de imposante
muurschildering boven het hoofdaltaar, die Jan Swerts (1820-1879) daar tussen
1859 en 1871 aanbracht:
Fraai verlucht
In
het magistratenboek van de Kapel van Onze Lieve Vrouw van het Kasteel bevindt
zich bij de bladen over het dienstjaar 1928-1929 (toen de heer Rudolphe Plissart
voorzitter was) een fraaie tekening van de kerk door H. Van Coppenolle.
Vermoedelijk was dat Hélène Van Coppenolle, die ook tekende voor illustraties
in Zoo: verzen van Rijn Nauta (Brussel 1938) en Jantje Verdure en
Openlucht van Stijn Streuvels (Gent, 1943).
Sfeervol
Sfeervolle
foto uit een winterse Bourlastraat met zicht op de Leopoldplaats, en op de
achtergrond de torens van de Sint-Joriskerk. De opname werd gemaakt in januari
1935. Camille Huysmans was toen burgemeester van Antwerpen, Georges Theunis
namens de Katholieke Unie premier van België, Italië wereldkampioen voetbal en Ambrogio
Ratti als Pius XI paus.
Processiebeeld
Een opname van
een processie door de parochie. Welke is niet te achterhalen. De schrijn in
messing met relieken van de veertig beschermheiligen tegen besmettelijke ziekten
wordt door de Begijnenvest gedragen. Het jaartal is vermoedelijk 1938.
Voorstudies
In
het parochiearchief wordt een aantal voorstudies voor de fresco’s van Guffens
en Swerts, toentertijd door de kunstenaars eigenhandig gekonterfeit, bewaard.
Bijvoorbeeld (zie hierboven) Jezus komt bij den H. Joannes in de woestijn,
de gunst van het doopsel vragende….
De taal des volks
Jan
Swerts (1820-1879) (hieronder) en Godfried Guffens (1823-1901) werkten maar
liefst twaalf jaar aan de kruiswegstaties in de Sint-Joriskerk, van 1859 tot
1871. De teksten onder de kruiswegstaties zijn – en bedenk dat zulks in
1871 beslist geen evidentie was – in het Nederlands. Dat bleef destijds niet onopgemerkt. Een
paar dagen voor de officiële inwijding was een journalist van de Gazet van Gent al een kijkje
komen nemen. Zijn krant publiceerde op 23 november 1871:. Wat wij Vlamingen
in dit werk vooral moeten goedkeuren, wat de vaderlandsche gevoelens van de
kunstenaars, die het uitvoerden, vooral tot eer strekt, is dat al de
opschriften en schriftuurplaatsen zonder uitzondering in de taal des volks in
het Vlaamsch zijn vervaardigd. 't Is niet meer dan natuurlijk, zal men zeggen.
Eilaas, al wat natuurlijk is, wordt daarom door onze kunstenaars in dergelijke
gevallen nog niet in acht genomen. Weinigen hebben de moed de rechten der taal,
waar het de opschriften en verklaringen onzer monumenten geldt, te eerbiedigen
en te verdedigen. Daarom zijn wij de heren Guffens en Swerts dank verschuldigd,
dewijl zij ten minste den moed, en mogen wij er bijvoegen, dit verstand hebben
gehad.
Nóg mooier....
Tegen
de door een nazomerse zonsondergang gekleurde hemel komen de torens van de
Sint-Joriskerk natuurlijk nóg mooier uit….
Geene missen of diensten
In het
archief rusten van minstens een eeuw de agenda’s. Daarin is niet altijd onmiddellijk terug te vinden
wat ons nu allemaal duidelijk is. Neem 28 augustus 1914. Geen spóór van het
uitbreken van een oorlog, gewoon de notitie 11.00 uur Jaargetijde Mr. Robert
Van den Abeele. Pas op donderdag 8 oktober 1914 duikt in de dagelijkse
aantekeningen de actualiteit op: Vandaag en den volgenden dag geene missen
of diensten kunnen doen ter oorzake van de beschieting der stad.
Torens op ansichten
Twee
ansichten van de Sint-Jorispoort in de vroege vorige eeuw. Ook toen was er, met
Het Heilig Huisken, reeds horeca te vinden maar er was ook een hoedenwinkel, je
kon er naar een kapsalon of inkopen doen in een zaadwinkel. Op de achtergrond
in beide gevallen de torens van de Sint-Joriskerk, waarvan de rechter in een
geval een stelling torst.
Wante portretteerde Mercier
In
het archief van de Sint-Jorisparochie bevindt zich dit knappe portret van
Désiré-Joseph Mercier (1851-1926), aartsbisschop van Mechelen van 1926 (kardinaal
gecreëerd in 1927) tot aan zijn dood. Het portret werd vervaardigd door Ernest
(tekenend met Ernst) Wante (1872-1960). Wante werd opgeleid aan de School voor
Tekenkunst in Sint-Niklaas, de Koninklijke Academie in Antwerpen en aan het
Hoger Instituut voor Schone Kunsten in Antwerpen. In 1894 won hij de
Godecharleprijs. Hij was lange tijd leraar aan de Antwerpse academie. Wante stelde
tentoon in binnen- en buitenland. Hij schilderde landschappen en portretten,
maar was vooral bekend voor zijn religieuze fresco’s. Muurdecoraties van hem
zijn bewaard in kerken en colleges in Antwerpen, Brugge, Brussel, Gent en Shanghai.
Sint-Joris vanuit de lucht gezien
Met
de komst van de drone is het aanbod aan luchtopnamen merkbaar gegroeid. Zo
circuleren er op het wereldwijde web ook heel wat filmpjes waarin Antwerpen van
bovenaf is te zien. Op het hieronder gelinkte filmpje is vanaf 1:27 ook onze
Sint-Joris prominent in beeld:
https://www.youtube.com/watch?v=fJVN5TAuwgg
Afscheid van een beroemde parochiaan
Op vrijdag 22 oktober 1982 vond
in de Sint-Joriskerk, in aanwezigheid van veel letterkundigen, de uitvaartmis
van Maurice Gilliams plaats. Maurice Gilliams (1900-1982), die de laatste jaren
van zijn leven in de Lange Gasthuisstraat woonde, was niet zomaar een
parochiaan: hij maakte naam als dichter en schrijver. Hij schreef bundels als De flesch in zee en Het Maria-leven. Zijn roman Elias of Het gevecht met de nachtegalen
is uitgegroeid tot een klassieker. In 1969 kreeg hij de Constantijn
Huygensprijs voor zijn gehele oeuvre. In 1980, het jaar ook waarin hij door
Koning Boudewijn tot baron werd verheven, ontving hij (zie foto hieronder) de
Prijs der Nederlandse Letteren uit handen van Koningin Beatrix.
Door scouts omringd
Processie ter ere van de
beschermheilige van onze parochie. Het beeld van Sint-Joris wordt rondgedragen
en begeleid door de scouts, vanuit de Begijnenvest de Louizastraat in. De
opname werd gemaakt rond 1930.
Schets
Een in het midden van de
negentiende eeuw door lithograaf J.B.J. Vandennest gedrukte schets van het
voorfront van de Sint-Joriskerk. Het gebruik van Frans was toen nog iets
vanzelfsprekender: Projet d’une nouvelle Eglise
pour la Paroise de Saint Georges, à Anvers.
Abonneren op:
Posts (Atom)