Uit de archiefkamers

Tien jaar geleden

Een sprongetje terug in de tijd: tien jaar geleden, op zondag 19 oktober 2008, keerde het beeld van Onze Lieve Vrouw van het Kasteel terug in de Sint-Joriskerk, om eindelijk weer een plaats te krijgen op de zuilvoet die speciaal voor het beeld ontworpen werd, uiteraard in de kapel van Onze Lieve Vrouw van het Kasteel. Lange tijd had het een provisoire plaats omdat de kerk volop in restauratie was. Het beeld kwam met Alva mee naar Antwerpen, en was mede daarom lang gehuld in een feestmantel van Spaanse makelij. De sculptuur werd met een kleine processie van de kapel van de Karmel aan Rosier naar de Sint-Joriskerk gebracht.

Goed kijken

Op de achtste verdieping van het gebouw van de voormalige Antwerpse Waterwerken aan de Mechelsesteenweg moet je richting noordwesten heel goed kijken waar de Sint-Joriskerk zich bevindt vermits ze wel weg lijkt te vallen tegen de politietoren op de Oudaan.

Sint-Joriskerk bij zonsondergang

Zomer 1932

Sommige kinderen in de parochie werden wanneer het zo uitkwam parmantig uitgedost. Deze foto’s werden in juli 1932 gemaakt tijdens een feest (de aanleiding daartoe is in de mist der tijden vergleden) in de Kindertuin in de Bervoetstraat, waar door de kleintjes een stukje werd opgevoerd.

Vanuit de hoogte

Blikken op kerken gaan veelal van beneden naar boven. Daarom eens een aanblik van boven naar beneden. De foto is genomen vanuit het raam waartegenover Sint-Joris zijn zwaard fel laat glanzen.

58 mannelijke parochianen

Staatsiefoto van de Sint-Jorisafdeling van de Bond van het Heilig Hart, ergens in de twintiger jaren van de vorige eeuw genomen. Zo te zien poseerden de 58 leden, allen van het mannelijk geslacht, op de binnenplaats van een school.

De Sint-Jorisscouts

Een opname van de fier paraderende Sint-Jorisscouts. Gemaakt op de Meir, waar de tram destijds nog overheen reed. Het jaartal is niet exact bekend, maar de foto werd vermoedelijk gemaakt rond 1930.

1978

Pastoor Frans Veraart, bisschop Godfried Danneels, pater Walter De Moor en koster Raymond Schijvens tijdens de inzegeningsviering, in 1978, van eerstgenoemde.

Momentopname

Natuurlijk gaat er nieuwbouw verrijzen, maar door de sloop van een pand in de Koninginnestraat is er voorlopig even zicht op de Sint-Joriskerk vanuit de Begijnenvest. Een momentopname dus.

Op tijd klaar

De renovatie en de aanleg van de vloerverwarming in de kerk waren zoals beloofd keurig voor Pasen 2017 afgerond. Omdat recent verleden óók verleden is bij dezen wat foto’s van de toestand in de Sint-Joris in de voorafgaande maanden, opdat niet vergeten wordt door wat voor een ‘rommeltijd’ de parochie moest. Sint-Joris stond al die tijd (net als de orgels natuurlijk) stofvrij ingepakt….

Klokken

Op zondag 19 september 1948, de dag dat ook het jubileum van het 350-jarig bestaan van de Broederschap van Onze Lieve Vrouw van het Kasteel werd gevierd, vond in de Sint-Joriskerk de wijding van de nieuwe klokken (de oude waren door de bezetter in beslag genomen) plaats. Die werd verricht door hulpbisschop Zijne Excellentie Monseigneur Van Cauwenbergh.

De grote klok werd toegewijd aan Onze Lieve Vrouw van het Kasteel, ‘als getuigenis van ons aller verering’. De tweede klok werd aangeboden aan Z.E.H. Pastoor A.L. Thijssen bij zijn gouden priesterjubileum en toegewijd aan zijn beschermheilige, de H. Augustinus. De derde klok, ‘tot aandenken van den Hoogwelgeboren heer Rodolf Plissart’, werd toegewijd aan Sint-Joris, beschermheilige van onze parochie.

Tijdsdocument

“Ten aanzien van de huidige tijdsomstandigheden en om op alle gebeurlijkheden voorbereid te zijn, denk ik dat het nuttig ware dat de kerkbesturen maatregelen namen met het oog op het in veiligheid brengen van de kunstvoorwerpen in de kerk bewaard.” Er zijn zo van die gelegenheden dat een provinciegouverneur iets zinnigs mee heeft te delen. Dit schrijven deed hij 26 Augusti 1914, de dag dat de straatlantaarns niet meer werden aangestoken, de deur uitgaan naar alle kerkbesturen der gemeente ‘begrepen in de versterkte stelling van Antwerpen’. Een dag eerder was Antwerpen gebombardeerd door een zeppelin. Niet veel later zouden er ook Etrich Taubes boven de stad opduiken....

Moderne omgeving

Een moderne foto, die duidelijk maakt hoezeer de omgeving van de Sint-Joriskerk in het recente verleden is veranderd: nog maar aan het eind van de vorige eeuw kende bijvoorbeeld het Theaterplein (vooraan) die enorme luifel niet, en waar zich vroeger het Zuidstation bevond was er geen sprake van het nieuwe justitiepaleis (achtergrond).

Inwijding Sint Lievenscollege

In een van de jaargangen van De Stad Antwerpen die in het archief wordt bewaard een foto van het ‘thans geheel voltooide Sint Lievenscollege’ dat op zondag 16 oktober 1932 werd ingewijd door kardinaal Jozef Van Roeij (1874-1961). Elders in het archief is er een foto (zie onder) die vermoedelijk op deze dag is gemaakt. Centraal daarop staat echter niet Van Roey maar pastoor August Thyssen (1873-1963). Het Sint Lievenscollege is ontworpen door de architecten Jef Huygh (1885-1946) en Flor Van Reeth (1884-1975).

Handtekening na 91 jaar ontdekt

Een interessante vondst in de hogere regionen van de kerk: onze titularis-organist Annelies Focquaert ontdekte er de handtekening van een van haar verre voorgangers, Clement D’Hooghe. Ze zit op een bespijkerd plankje, in de kast achter de rug van de organist, op een deel van de windvoorziening ter hoogte van de tremulant. D’Hooghe dateerde zijn signatuur zelfs: 1925, 2/XV (15 februari 1925). De foto’s werden gemaakt door Annelies Focquaert.

Over Clement D'Hooghe

Clement D’Hooghe (1899-1951) werd op 21 april 1899 geboren in Temse. Op 20-jarige leeftijd ging hij in Antwerpen orgellessen bij Alexander Papen (destijds tweede organist van de kathedraal). Aan het Koninklijk Vlaams Conservatorium haalde hij met grote onderscheiding de diploma’s harmonie (bij August De Boeck, 1920), orgel (bij Arthur De Hovre, 1921) en contrapunt en fuga (bij Lodewijk Mortelmans, 1922-1924). Daarnaast studeerde hij er praktische harmonie (bij directeur Emile Wambach) en piano (bij Emmanuel Durlet). In 1927 bekroonde hij zijn conservatoriumstudies met de Prijs Albert De Vleeshouwer voor compositie. Ook studeerde hij religieuze muziek bij Jules Van Nuffel, orkestratie en compositie bij Paul Gilson (1928-1930) en orgelspel bij Marcel Dupré in Parijs (1930-1931). Van 1924 tot 1926 was Clement D’Hooghe organist in de Sint-Joriskerk. In 1926 was hij dat ook even in de Heilige Geestkerk waarna hij tot aan zijn dood gedurende een kwart eeuw organist in de Sint-Pauluskerk was. Hij overleed in Wilrijk.

Van voor De Groote Oorlog

De zangers-misdienaars van de Sint-Jorisparochie. De foto werd vermoedelijk in 1913 of 1914 gemaakt. De eerste persoon links vooraan is Jos Malomgré (° 1902 - † ?).

Fundamenten oude kerk

Fundamenten van de vroegere Sint-Joriskerk en beenderen van de oude begraafplaats, gevonden bij graafwerkzaamheden in de Maarschalk Gérardstraat 21. De foto’s werden gemaakt op 20 oktober 1975.

Concordaat der broederschappen (1923)

Een interessant vondstje is beslist het boekje Concordaat der Broederschappen van de Veertiendaagsche Berechting, een geschiedkundig overzicht uit 1923. Het concordaat, dat als belangrijkste doelwit had ‘het bevorderen van den eeredienst jegens het Allerheiligste Sakrament des Altaars en hoofdzakelijk, wanneer Hetzelve in Processiën of Berechtingen langs de straten gedragen wordt,’ werd opgericht te Antwerpen op 12 mei 1755, onderbroken tijdens de Franse omwenteling en hernomen op 12 mei 1816. Tot de oprichters behoorde namens de Sint-Joriskerk binnenburgemeester Jonkheer Joannes P. Knyff.

Namens de Sint-Jorisparochie was in 1923, destijds al voor het 37^ste jaar, Baron Frédegand Cogels de Hoofdman. De andere leden van het concordaat waren in dat jaar namens Sint-Joris de heren Henri De Meulder (sinds 1888), Jozef Beeckmans (sinds 1904), Georges Lauwers (sinds 1904) en Piet Welters (sinds 1904). Op de, niet gedateerde, foto onderaan is een doortocht van de Schoonberechting in de stad te zien. Het is onbekend wie er op te zien zijn.

Jeugdfoto van pastoor Thyssen ontdekt

Op deze blog kon u al foto’s vinden van August Thyssen, die lang pastoor van de Sint-Joris is geweest, op 50- en 77-jarige leeftijd. Eerder per ongeluk in het archief van de Sint-Antoniuskerk een foto gevonden van Thyssen (1873-1963) op 18-jarige leeftijd. Op dit portret staat hij als acoliet.

De foto werd gemaakt door Charles van Boghout, die in de Kammenstraat (en in een bijhuis in Mechelen) aan Kunstlichtteekening / Photographie Artistique deed. Ze spraken daar ook Duits en Engels, maar kalendertechnisch was men er niet erg sterk: de kunstlichttteekening werd blijkens de informatie achterop getrokken in de maand 1891. Daar bedoelde Van Boghout waarschijnlijk het jaar 1891 mee. Er bevond zich een lichtelijk verbrost papiertje (zie hieronder) bij de fotokaart waarop de mededeling Z.E.H. Aug. Thyssen, onderpastoor St. Antonius, Pastoor St. Joris.

Voor de sacristie

Staatsiefoto ter gelegenheid van de eremis voor pater Louis Vercammen, Redemptorist. Zittend van links naar rechts Vercammen, diaken E.H. Bervoets, subdiaken E.H. Robijns en nomen nescio. De misdienaars zijn van links naar rechts Frans Van Hemel, Paul Lommaert, Raymond Schijvens (de latere koster van de Sint-Joris) en Henri Verhaegen. De opname werd op zondag 10 oktober 1954 gemaakt door de fotodienst van Gazet van Antwerpen, destijds nog gevestigd aan de Nationalestraat 46.